"تُووِه میروثی"

"تووه میروثی"، در گویش و فرهنگ بهبهانی به "تابه نان پزی/تووه"ای گفته می شود که از طریق ارث به کسی رسیده باشد. @tarikhvaadbiatbeiboho اگرچه، در بعضی مناطق به هر نوع"تشت"، "دیگ" یا ظرف مسی به ارث رسیده گفته می شود. تفاوت این ارثیه با دیگر اموال ارثی، در آن است که طبق عقیده و باور عامّه، از این ظرف در گذشته، برای بیماری"اوریون" استفاده می شود. این بیماری که در گویش بهبهانی"تِلنگُوشَی" نامیده می شود همراه با تورّم غدد بناگوش و احساس درد شدید در این موضع، است. در این بیماری، به بیمارسفارش می شد که راه نرود چراکه، موجب عقیمی در آینده می شود. در باور عامه، برای درمان بیماری"تلنگوشی" و کم کردن ورم و تسکین درد آن، باید سیاهی و دوده ی تووه میروثی را به غدد متورم بناگوش زد تا آن درد،بهبود یابد. این باور در این ضرب المثل متجلّی شده است: "تلنگوشی اَی تِ اَ ای دردِ خِشِتِن تا ما ریمِ سِه کنیم." این ضرب المثل، کنایه از فرد خلافکاری است که زشتی و قبح کارش در نظر او ازبین رفته و از رفتار زشت خود احساس شرم یا گناه نمی کند. از طرف دیگر، چون این تابه ارثی بوده و در اثر استفاده ی زیاد برای پخت نان، گاهی آن قدر تابه نازک می شد که برای آن، پشت و رویی باقی نماند. این حالت تابه، وجه تشابه برای افراد ناسپاس قرار گرفته است. و با گفتن"مِی تووِه میروثیش پشتُ وُ ری نی" ایفای مقصود می کنند. این وجه تشابه و صفت برای کسی کاربرد دارد که بی حیا و بی صفت باشد و قدر دان محبت دیگران نباشد. انسان های ناسپاسی که پشت سر و روبرو، حرمت افراد را رعایت نمی کنند. مورد دیگر کاربرد تووه میروثی برای "مراسم ترس وابریده" بود. یعنی تابه ی مورد استفاده در این مراسم، باید تابه ی ارثی بود. ریشه یابی این باور: شاید این باور از این نکته ی علمی نشات گرفته باشد که معتقد بودند، بیماری"تلنگوشی" سبب نازایی می شود. پس، براساس باور خود با سیاهی تابه ی میراثی، می خواستند شومی و سیاهی این بیماری را از بیمار خود دور کنند. از طرف دیگر، چون تابه، با نان پختن و آتش مرتبط است پس، می تواند هم تداعی کننده ی ارزش آتش در گذشته باشد و هم تلمیحی به اجاق خانوادگی و آتش داشته باشد که نماد"فرزند" و گرمی کانون خانواده است. 🖍فرخنده نشاتی گروه تاریخ و ادبیات بیبهو