قسم خوردن و سوگند یاد کردن به مقدّسات، زیر شاخه ای از درخت تنومند فولکلوریک و ادبیات عامه را تشکیل می دهد. سوگندخوردن یکی از مراسم بسیار کهن و قدیمی است که آدمی در همه ی شئون زندگی آن را به کارگرفته و از آن گاهی برای حلِّ مشکلات خود مدد جسته است. گاهی هم از آن کمک گرفته تا از بروز خطرات و... جلوگیری کند.

سوگند در بیش تر موارد مرسوم است از مسائل روزمره ی زندگی تا کارهای دولتی. چون: قسم نامه قضات،پزشکان و ... . قسم خوردن، در فرهنگ عامه ی بهبهانی به وفور یافت می شود، از قسم به ذات باری تعالی گرفته تا قسم به شکر، آب، زمان، مکان و.... اگرچه همه ی قسم ها دربرگیرنده ی گزینه هایی هستند که رعایت آن ها جزو شئون اخلاقی یا مذهبی شمرده می شوند. یکی از موارد قسم خوردن در گویش بهبهانی، قسم به"آتش"است که به صورت"قسم به ای تش (چالی) مرتضی علی" متجلی می شود. آیا تاکنون با خود اندیشیده ایم چه ربطی بین"آتش"و"حضرت علی(ع)" وجود دارد؟و چرا آتش مرتضی علی؟؟؟!!!! این مطلب بیانگر چند موضوع مهم است: الف)اهمیت آتش: آتش، یکی از عناصر مقدس و مورد ستایش ایران باستان بود. چرا که کشف آن مهم ترین عامل برای پیشرفت بشر در زمینه های گوناگون زندگی بوده و حتی بر طرز زندگی انسان اولیّه هم تاثیر بسزایی داشته است. با کشف آن، بشر از سرما و نیز ترس از حیوانات درنده نجات یافت. از خام خواری رها شد، مزه ی غذاها را چشید. از همه مهم تر، تجلی و نمود آتش است که هنوز هم در زندگی بشر دیده می شود. انسان امروزی لحظات شاد خود مانند تولد یا ازدواج را با آتش یا نو گرما بخش آن رونق می بخشد و با شمع روشن کردن، اندوه خود را در یاد عزیزان سفر کرده تسلی می دهد. ب)قسم خوردن به آتش: قسم خوردن به آتش، در اصل به زمانی برمی گردد که بشر، آتش را شعله ی خدایان می دانست و معتقد بود که باید به آن احترام بگذارد. آریایی ها به آتش یا نور سوگند یاد می کردند. هنوز هم در غالب شهرهای کشورمان، رسم است که آتش را در ردیف مقدّسات قرارداده به آن سوگند می خورند. سوگند به آتش نزد هندوایرانی ها سابقه ای طولانی دارد. در ریگ ودا آمده که: "میترا از این روی پلک روی پلک نمی گذارد که روابط آدمیان را می پاید. " از این روی، نه تنهااین ایزد را با خورشید در پیوند می دیدند که باورداشتند او ایزد برکت بخشنده ی خورشیدی نیز به شمار می آید. از طرف دیگر در اساطیر اوستایی، مهر خدای پیمان هاست و صلح را می پاید و نیز در اساطیر ودایی، میتره خدایی است حامی مردم که وظیفه ی او گردآوردن مردم است. او راه حورشید را مشخص می سازد و بر اساس موارد ذکر شده، این اعتقاد وجود داشت که میان میترا، ایزد پیمان و آتش ارتباطی وجود دارد بعلاوه ی این که آتش، نماینده ی "تیر" است. بنابراین، رسم چنین بود که برای تحکیم پیمان ها، در حضور آتش خواه آتش اجاق و خواه مجمر آتش خورشید، به میترا سوگند می خوردند. کنون من آتش سوزان فروزم برو بسیار مشک و عود سوزم تو این جا پیش دین داران عالم بدان آتش بخور سوگند محکم (داستان ویس و رامین) پ)ربط آتش و حضرت علی(ع): اگرچه قسم به آتش در میان ایرانیان سابقه ای بس طولانی دارد اما مهم تر از همه ی آن ها بیان این نکته است که، ایرانیان بعد از پذیرش اسلام، به دلیل علاقه به حضرت علی(ع) و اهل بیت پیامبر(ص) و ورود به جرگه ی تشیع، همه ی باورها و اعتقادات مثبت خود را در شخصیّت عالی حضرت علی(ع) متجلّی دیدند پس یکی از موارد مقدس ایرانیان هم که آتش و سوگند به آن بود، به آن حضرت منسوب کردند. یعنی محبتی که ایرانیان از حضرت علی(ع) و خاندانش به دل گرفتند موجب شد که این محبت در تمامی افکاری رسوخ کند که آن ها به معبودان، شاهان و بزرگان خود نسبت می دادند. برگرفته از: نشاتی، فرخنده(1392)، ریشه یابی باورها در فرهنگ بهبهانی، انتشارات ظهور، قم. خدایا! نمی دانم در نام علی چه عظمتی نهفته است که با ذکر نامش، دل ها به جوش می آید و قدرت به بازوها بخشیده می شود! خدایا!ذکر نامش چه اکسیر اعظمی است که تجلی کننده ی غیرت، مردانگی و شجاعت است! از کودکی تمام قیام و قعود ما با ذکر نام علی توام است. با نخستین گام برداشتن کودک یا هنگام افتادن از او می خواهیم با ذکر نام علی از جای برخیزد تا لحظه ی مرگ که با نام علی، از او استعانت می جوییم. مردی که بر کرانه تاریخ ایستاده است. در سپیده دم اهورایی انسان، در میلاد مبارک تقویم، در فلق اشراق، با شانه هایی از شکوه و پیشانی بلند خدایی، از شمال شهادت و از قطب حقیقت. 1:32 روحی لک الفدا، فدای فداکاریت ای بلندمرتبه مرد تاریخ که مردی هستی ایستاده بر موجی از ملایک، مرتاضی در غار غدیر، محسود شیاطین. پدر خون خدا، شوهر شرم، پشت پیامبر. علی جان، ما خیلی مجنونان آواره ایم، دشت یک کاسه عطش لیلاست، محملی سرگردان در خود، صد صحرا لیلی در مجنون می چرخد، علی جان، یک جرعه نگاهت کافی است تا همه عطش ها را بشکند. روز میلاد امیر مومنان، علی-علیه السلام_ و روز پدر مبارک باد. یاد پدران آسمانی گرامی. علی علی گل مولا،اَ عشق شاه ولایت دل حروم مِه بهزِ دل حلالِ تِ بیدِه "عبّاس سلطانی" 🖍حاجیه فرخنده نشاتی گروه ادبی بهبهان کهن 99/6/12